Zamki Joannitów w zachodniej Polsce

Joannici to zakon rycerski nie tak znany w Polsce jak Templariusze, może dlatego, że nie byli tacy tajemniczy i nie obrośli w legendy. To jednak oni pozostawili po sobie kilka zamków na zachodzie Polski.

Joannici, inaczej Szpitalnicy lub Kawalerowie Maltańscy, to katolicki zakon rycerski w 1113 roku oficjalnie uznany przez papieża. Jego zadaniem było pilnowanie bezpieczeństwa wewnętrznego na terenie Królestwa Jerozolimskiego. Joannici dość szybko budowali swoja potęgę, dzięki nadaniom dóbr i przywilejów praktycznie w całej Europie. Po upadku Jerozolimy Joannici przenieśli się na Cypr, zdobyli Rodos, w międzyczasie przejęli znaczną część majątku Templariuszy. Po przegranej wojnie z Imperium Osmańskim Joannici osiedli na Malcie aż do 1798 roku, kiedy to Malta została zdobyta przez Napoleona. Na ziemiach współczesnej Polski Joannici pojawili się w drugiej połowie XII wieku, organizowali swoje komandorie przede wszystkim na terenie Pomorza Zachodniego I Nowej Marchii. Na tych terenach budowali również zamki. Było ich tylko kilka.

Swobnica na terenie Pomorza Zachodniego leżała na ziemiach nadanych zakonowi Templariuszy, a po likwidacji zakonu w naturalny sposób nadanie przeszło na Joannitów. Miejscowość stała się ważna, gdy w 1377 roku stała się siedzibą komandorii, a skutkiem tej decyzji była budowa zamku. Zamek w Swobnicy zbudowany był na rzucie kwadratu 50×50 m, był otoczony fosą zasilaną z jeziora i składał się z dużego budynku mieszkalnego i wysokiej wieży wpisanej w mury obwodowe. Tuż przy zamku było podzamcze o dwukrotnie większej powierzchni. Po wojnie trzydziestoletniej obecność Joannitów na tych terenach zakończyła się, a po kilku zmianach właścicieli zamek przejęła księżna Dorota Schleswig-Holstein. Na jej zlecenie przebudowano zamek na barokową trzyskrzydłową rezydencję. Obecnie zamek jest własnością gminy Banie, zdewastowany, ale zabezpieczony przed dalszym zniszczeniem.

W Łagowie Joannici pojawili się w 1347 roku, po zakupię majątku z rąk brandenburczyków, którzy wcześniej przejęli dobra Templariuszy. Joannici już w 130 roku rozpoczęli budowę zamku wybierając wzgórze między dwoma jeziorami. Pierwszy jak zwykle powstał dom mieszkalny wpisany w mur obwodowy na planie kwadratu. W narożniku zbudowano wieżę obserwacyjną. Po kilkudziesięciu latach zamek otoczono murem zewnętrzny, a teren wokół zamku wyrównano. Kolejne przebudowy to podwyższenie wieży duża baszta bramna i pozostałe budynki, które utworzyły wewnętrzny dziedziniec. W działaniach wojennych zamek „brał udział” tylko raz, kiedy brandenburczycy chcieli go odzyskać (bez powodzenia) po zajęciu zamku przez Szwedów w 1640 roku. W wyniku kasacji zakonów w 1810 roku zamek przeszedł na własność państwa pruskiego. Później przeszedł w prywatne ręce, przetrwał wszystkie wojny w dobrym stanie. Obecnie jest w nim hotel i restauracja, a z wieży zamkowej wspaniały widok na okolicę. W Łagowie są jeszcze dwie zabytkowe bramy miejskie z XV i XVI wieku (więcej o zamku w Łagowie – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/).

Zamek Joannitów w Słońsku miał nieco inna historię, bo w 1426 roku Joannici zakupili dwór rycerski i dopiero w połowie XVI wieku poważnie go rozbudowali, zbudowali wieżę i otoczyli zamek fosą. W 1652 roku zniszczyli go Szwedzi, ale został odbudowany jako barokowa rezydencja, chociaż fosę zachowano. W 1783 roku rezydencję znów przebudowano, przy okazji likwidując mur obronny i zasypując fosy. Po likwidacji zakonów w Prusach zamek dostał się w ręce stowarzyszenia Zakon Joannitów Królestwa Pruskiego. Utworzono archiwum i muzeum Joannitów, a wszystko przepadło po II wojnie światowej. Zamek był zostawiony samopas, w 1975 roku spłonął i dzisiaj są to ruiny, które gmina stara się zabezpieczyć (zobacz więcej o zamku w Słońsku – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/).

Ostatni zamek Joannitów na ziemiach zachodnich to zamek Drahim w Starym Drawsku zbudowany w przesmyku między jeziorami na miejscu starego grodu Słowian. Lata budowy to 1360-1366. W wyniku układów politycznych, dwa lata po skończeniu budowy zamku, tereny joannitów zostały włączone do Polski. Joannici użytkowali swój dotychczasowy majątek jako wasale króla Polskiego. Po śmierci króla Kazimierza Wielkiego Joannici z zamku Drahim ustawicznie próbowali uniezależnić się od Polski, co skończyło się akcją zbrojną Władysława Jagiełły w 1407 roku i wypędzeniem Joannitów. Zamek stał się siedziba polskiego starosty, ale jako zastaw za długi został przejęty przez brandenburczyków w 1688 roku. W połowie XVIII wieku częściowo zniszczony w wojnie z Rosją, od tego czasu niszczał. Obecnie ruiny są w rękach prywatnych, udostępniony do zwiedzania.

Wspomnieliśmy cztery zamki Joannitów w zachodniej Polsce, ale to praktycznie wszystkie zamki zakonu w naszym kraju. Był jeszcze zamek w Skarszewach zbudowany w latach 1320-34, ale został kupiony przez Krzyżaków w 1370 roku. Niewiele z niego zostało.

Poprzedni artykułCięte kwiaty świeże przez nawet 2 lata – niemożliwe? Poznaj róże wieczne!
Następny artykułPrezent dla biegacza: TOP 7 propozycji na praktyczny podarunek

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj